Farklı arayüz ve özellikte bir çok WAN teknolojisi vardır. Muhakkak ki her bir teknolojinin kendine has uygulama alanı ve avantajı vardır. Büyük bir ağ'da bunların biri ya da bir kaçı kullanılabilir. WAN teknolojileri deyince hemen ilk aklımıza gelen dial-up (çevirmeli modem) bağlantısı, leased line (kiralık hat), X.25, FR, ISDN, xDSL, ATM, B-ISDN, SMDS gibi teknolojilerdir.

Daha düne kadar WAN deyince aklımıza düşük band genişliği, düşük QoS (Quality of Service) ve gecikme gelirdi. Fakat bugün itibariyle WAN teknolojilerinde büyük gelişmeler oldu. Fiber Optiğin de uygulama da geniş yer bulmasıyla artık farklı türde hizmet gerektiren (ses, görüntü, data) bağlantıları oluşturabilecek bir WAN teknolojisi vardır. Önceleri WAN bağlantıları için 64 Kbps, 128 Kbps hızları öngörülürken artık simdi aynı maliyete 1-2 Mbps hızları öngörülüyor. 10 km'ye kadar olan açık alandaki uzaklıklar için Wireless'in de 5-10 Mbps band genişliği sunması alternatifleri ve tabi ki hizmet kalitesini de iyice artırmıştır.

WAN uygulamalarında, iki nokta arasındaki iletim yolu, genelde 3. firmaların (Türk Telekom, ISP vb..) sunduğu hizmetlerdir. Bağlantının kurulabilmesi için bu iletim yolunun ya kiralanması ya da abonelik yoluyla kullanılması gerekir.

WAN teknolojilerinde parametreler;

Band genişliği ve bunun optimum değerde kullanılması,
Maliyet,
Öngörülen hizmet kalitesini sağlaması ve garanti etmesi,
Interface (arayüz) standarda (RS-232, V.35, E1, HSSI..), olarak belirlenebilir.
WAN TEKNOLOJİLERİNİN SINIFLANMASI:


WAN teknolojileri 3 bakımdan sınıflandırılır ve bunlar projelendirme sırasında kullanılacak olan teknolojiyi ortaya çıkartır.

1)BAĞLANTI DURUMUNA GÖRE

Noktadan Noktaya; Leased Line (kiralık Hat).
Adından da anlaşılacağı gibi bu yöntem iki düğüm (uç-nokta) arasını doğrudan bir hat ile bağlar. Bu iki düğüm bir birine yeterince yakınsa bu hattı kendimiz çekeriz. Eğer uzaksa 3. bir şirketten kiralayabiliriz, örneğin Türk Telekom'dan. kiralık hat sabit band genişliği sunar ve abone ücreti sağlanan band genişliğine ve iki düğüm arasındaki uzaklığa göre belirlenir.

Noktadan noktaya bağlantılar genellikle 2 düğüm yani LAN-LAN, LAN-ISP vb. arasındaki bağlantılarda kullanılır. Çünkü bağlantı noktaları arttıkça maliyet çok fazla artar. Her iki düğüm arasında bir yol (hat) olması gerekir. [T(n-1)]

Noktadan noktaya bağlantılar için en iyi örneğin Leased Line olacağını söylemiştik. Dolaysıyla E1/T1, Fractional E1/T1, E3/T3, Switched 56 gibi teknolojiler noktadan noktaya kullanılır.

Bulut Teknolojisi; X.25, ISDN, FR.
Bulut Teknolojisi iletişim yapılmadan önce Bağlantının kurulması esasına dayanır. Aynen telefon şebekesinde olduğu gibi.
Bulut Teknolojisinde; her düğüm için ayrı hat gerekmez. Bunun yerine ortak bir buluta bir hat çekilmesi yeterlidir. Bulut içindeki her düğüm diğer düğüme iletişim esnasında bağlanır ve iletişimin bitmesiyle bağlantıyı keser. Böylece tek bir hat ile bulut içindeki her düğüme ulaşılır.

Bu teknolojiye verilebilecek en iyi örneğin FR, ISDN, X.25 ve SMDS olacağını söylemiştik. Burada bulut hizmet veren konumundadır ve genelde 3. kişiler tarafından (TT) sağlanır. Her bulut teknolojisinin kendine has özelliği, iletim tekniği ve arayüzü vardır. Bu teknolojiler arasında geçit yolu (gate way) ile iletişim sağlanabilir.

Bulut Teknolojisinin Avantajları:
Band genişliği tüm kullanıcılar tarafından dinamik olarak paylaşılabilir.

Birden çok yere bağlantı için yalnızca bir cihaz yeterlidir.

Örgü topolojisine sahip ağlarda fiziksel ortam maliyetini oldukça azaltır

2)ANAHTARLAMA YÖNTEMİNE GÖRE

WAN teknolojilerini anahtarlama yöntemlerine göre de sınıflandırabiliriz. "Anahtarlama"dan kasıt; iki düğümün bir bulut içindeki bir birine bağlanma yöntemidir. Buradan da anlaşıldığı gibi aslında anahtarlama yöntemi, bulut teknolojisinin sahip olduğu özelliklere sahiptir ve onu anlatıp, açıklar.

WAN teknolojileri anahtarlama yöntemlerine göre üçe ayrılabilirler. Bunlar: Devre(circuit), paket(packet) ve hücre(cell) anahtarlama'dır. Bu yöntemlerin her birinin kendine has özellikleri vardır ve her birinin kendine has uygulama alanı vardır. Örneğin: Paket anahtarlama yöntemi genel bir network kurulumunda LAN'ların bir birine bağlanmasında kullanılabilir. Çünkü LAN bağlantılarında genelde rast gele zamanlarda veri iletişimi olur ve zamana duyarlı değildir. Bu uygulama da çok kısa aralıklarla bağlantı kurulur ve bağlantı kurmak masraflı ve zaman alici olmamalı. Buna karsın devre anahtarlamalı yöntemlerde ise bağlantı kurmak zaman alici ve masraflıdır. Ama bir kez bağlantı kurulduktan sonra, veri, ses ya da görüntü hiç zaman kaybı olmadan iletilirler.

3)TOPOLOJİK YAPISINA GÖRE

WAN teknolojileri topolojik açıdan hiyerarşik ve örgü topolojileri olmak üzere iki sınıfa ayrılırlar. hiyerarşik topolojiye sahip ağ sistemlerinde var olan kaynaklar daha verimli kullanılır. Bu topoloji de gereksinim duyulan band genişliği daha iyi öngörülebildiğinden cihaz kapasiteleri ve kablolama standardı buna göre belirlenebilir. Örgü topolojisinde ise belirli bir düzen söz konusu olmadığı için her an tıkanma yaşanabilir. Ağ cihazlarının kapasiteleri verimli kullanılamaz. Fakat ağa yeni bir düğüm eklemek oldukça kolaydır. aynı zamanda uygulamada paket Anahtarlamalı teknolojilerin de yaygın olarak kullanılmasıyla, örgü topolojisi geniş rağbet görmektedir.
 

KAYNAK: https://www.frmtr.com/network-ve-internet/10025-wan-teknolojileri.html