İşlemci bilgisayarımızın beynidir; tüm işlemler ondan sorulur. Eskiden beri bilgisayarlar, bir sistem performansını etkileyen en önemli bileşen olarak işlemci modeli ve hızı ile satın alınmış, böyle adlandırılmıştır: Pentium 166 MMX, Pentium III 800 gibi. Ancak, Pentium işlemcilere geçildikten sonra bir sistemin performansını belirlemede (o sistemde yapılacak işlere göre) sabit disk ve ekran kartı hızları, RAM miktarı gibi faktörlerin de çok belirleyici olduğu ortaya çıkmıştır.

İşlemci bilgisayarımızın beynidir; tüm işlemler ondan sorulur. Eskiden beri bilgisayarlar, bir sistem performansını etkileyen en önemli bileşen olarak işlemci modeli ve hızı ile satın alınmış, böyle adlandırılmıştır: Pentium 166 MMX, Pentium III 800 gibi. Ancak, Pentium işlemcilere geçildikten sonra bir sistemin performansını belirlemede (o sistemde yapılacak işlere göre) sabit disk ve ekran kartı hızları, RAM miktarı gibi faktörlerin de çok belirleyici olduğu ortaya çıkmıştır. Yine de işlemci her zaman bir sistemin performansında ve yapabileceği rolü oynayacaktır. 

İŞLEMCİ HIZLARINI BELİRLEYEN UNSURLAR 

İşlemciler saat hızları ile anılırlar (166 MHZ, 633 MHZ, 900 MHZ gibi. ) Ancak bir işlemcinin hızını belirleyen asıl faktör o işlemcinin mimarisi, yani modelidir. Bu yüzden 100 MHZ saat hızına sahip pentium işemci. 100 MHZ saat hızına sahip 486 işlemciden daha hızlıdır. Aynı şekilde Pentium II’lerden daha düşük bir model sayılan celeron işlemcilerin bir kısmında üzerinde l2 ön bellek bulunmadığı için aynı iç hıza sahip Pentium II lerden, hatta bazı işlemcilerden yine kendisiyle aynı hızdaki Pentium MMX işlemcilerden daha yavaştır. 

Performans: Bir PC’nin performansını belirleyen en önemli etken işlemcidir. Diğer bileşenler de performans üzerinde önemli bir rol oynuyor;ancak işlemcinin maksimum performansını belirlemede en baskın faktördür. Diğer aygıtlar (işlemciye verilen parçalar) sadece işlemcinin performansına ulaşmasını sağlar. 

Yazılım Desteği: Yeni, hızlı işlemciler daha fazla performans gerektiren yeni yazılımların kullanılmasını sağlar . Ayrıca Pentium MMX teknolojisi içeren işlemciler, daha önceki sistemlerde kullanılmayan özel yazılımların kullanılmasına izin verir. 

Güvenilirlik ve tutarlılık: Bir işlemcinin kalitesi, sisteminizin ne kadar güvenli çalışacağını belirleyen faktörlerden biridir. 

Enerji Tüketimi ve Soğutma: Önceleri işlemciler, diğer sistem aygıtlarına göre daha az güç tüketirlerdi . Yeni işlemciler daha fazla güç tüketiyorlardı. Bu nedenle daha fazla ısınıyorlar ve soğutulmaları için üzerlerinde bir fan veya ısıyı emen bir soğutucu bulunuyor. 

Ana kart desteği: PC’nizde kullanacağımız işlemci türünün, kullanacağımız ana kart ile yakın ilgisi vardır. Her ana kart, belirli bir işlemci serisini destekler. 

PC İŞLEMCİLERİN GELİŞİMİ 

İntel’in orijinal IBM PC için geliştirdiği ilk işlemci olan 8088‘den başlayarak, bugün kullandığımız Pentıum III ve P4’lere ve başka firmalarca üretilen benzeri ve eşdeğeri olan modellere kadar işlemciler çok büyük gelişme gösterdi. Bu gelişmeler sırasıyla; 

BİRİNCİ NESİL İŞLEMCİLER 

Pc’lerde ilk kullanılan işlemciler 8088 olmuştur. İntel’in daha önce ürettiği 16 bitlik veri yoluna sahip 8086 modeli, 8 bitlik 8088’den daha güçlüydü, ancak 8088 ekonomik nedenlerden dolayı (daha ucuz ana kart kullanılmasını sağladığı için) seçildi. İlk modeli 4. 77 MHZ hızındaydı, sonradan 8 MHZ’lik modeli seçildi. 

İKİNCİ KUŞAK İŞLEMCİLER 

İntel 80286, yani genel olarak 286 adıyla tanıttığımız işlemciler bu nesildendir. (Aslında Intel bu işlemciden önce 80186 adı ile bir işlemci daha yaptı ama uyum problemleri yüzünden PC2lerde kullanılmadı). 7-8 yıldır PC kullananlar bu işlemciyi bilirler. Hatta bu gün sadece veri girişi yapan bazı 286 sistemler hala bazı ofislerde kullanılmaktadır; ancak artık yürürlükten kalktığını söylemek daha doğru olur . 286 işlemci, IBM’in AT (Advenced Technology- İleri Teknoloji) sisteminde kullanılmıştır. 286 PC işlemcilerindeki ilk büyük atılımdır. 

İlk nesle göre ciddi bir performans artışı sağlamıştır. 16 MB bellek desteği getirmiştir. 6 ve 8 MHZ’lik modellerinden başlayarak, 20 MHZ’e ulaşan modelleri vardır. 286, PC dünyasına çok sayıda kullanıcı girmesini sağlayan bir işlemcidir. Ancak o zamanlarda Windows gibi grafik kullanıcı arabirimi (GUI-Graphical User Interface) olmayan DOS’ta kullanılıyordu ve sonradan korunmuş modda (protected mode) Windows’u çalıştırabilse de pek Windows için kullanılmadı. 

ÜÇÜNCÜ KUŞAK İŞLEMCİLER 

386 ailesi olarak da anılan üçüncü nesil 80386 işlemciler, işlemcilerin gelişiminde yeni bir atılımı temsil ederler. Intel bu nesilde DX ve SX sınıflandırmasını getirdi. 386DX PC platformu için geliştirilen ilk gerçek 32 bitlik işlemcidir. Çıkışı ile birlikte Wındows kullanımı yaygınlaştı. 1985 yılında 16 MHZ’lik modeli ile piyasaya girdi, 1989 yılında 33 MHZ e ulaştı. 386’larla birlikte İntel “klonları” da piyasaya çıktı; yani CYRİX ve AMD firmaları kendi 386 DX işlemcilerini geliştirdiler. Hatta 386DX lerin 40 MHZ’lik modellerinde çıkardılar. 

1988’de çıkan 386 SX ise DX modelinin “hafif” versiyonudur. 286’lar gibi 16 bit veri yolunu kullanırlar. 386DX’ten daha düşük bir model olmasına rağmen 286’lara alternatif olması için çıkarılmıştır. Bu modelin de AMD ve CYRIX klonları da vardır ve 16 ia 33 MHZ (1992 yılında) hızları arasında üretilmiştir. 386 işlemciler üzerine matematiksel işlemleri hızlandırması için FPU ( Floating Point Unit-Kayan Nokta. Birimi/matematik işlemci) adı verilen bir ilave işlemci takılabiliyordu. 

DÖRDÜNCÜ KUŞAK İŞLEMCİ 

Bu nesille birlikte işlemcilerin hız ve yeteneklerinde hissedilir gelişmeler oldu, yeni teknolojilere yol açıldı. 486dx-dx2, 486DX-DX4 bu zamanda çıkmıştır hızları 66-100 MHZ arası oldu. 

BEŞİNCİ KUŞAK İŞLEMCİLER 

Bu nesil işlemciler; Pentium, Pentium 60 ve 66 işlemciler oldu. P5 kodu ile tanımlanırlar. Pentium 75-200 arsı işlemciler ise P54C olarak tanımlandı. Pentium MMX kodu işlemciler ise P55c kodu ile anıldı. MMX teknolojisi; içerisinde multimedya desteği içeren uygulamalar bulunan eklenti idi . İçerisinde 47 komut ilave edilmiştir. 

ALTINCI KUŞAK İŞLEMCİLER 

Altıncı nesilde yine mimariler gelişti, saat hızları arttı. Ayrıca saat hızlarını artırırken bu hızlarda işlemcinin daha çok iş yapması için yeni yollar geliştirildi. Altıncı sınıfın ilk örneği Pentium Pro oldu. Daha sonra Wındows NT yüklü sunucular için optimize edilen ve hala Wındows NT de diğer işlemcilerden daha başarılı olan bu işlemci, 150 ila 200 Mhz hızlarda sunulmaktadır. Entegre önbelleği olan (L2) ilk işlemcidir. 

YEDİNCİ KUŞAK İŞLEMCİLER 

Klamath adı ile bilinen Pentium II ise !997 Mayıs ayında, 233, 266 ve 300 MHZ hızındaki modelleriyle piyasaya çıktı. Bu işlemcide birinci seviye (L1) ön bellek 16 KB dan 32 KB’ye yükseltilmişti. İşlemci ile bütünleşik (L2) ön belleği ise 512 K’dır. L2 ön belleğin işlemci içerisine yerleştirilmesi ile ana kart üzerindeki L2 ön bellek bankaları da ortadan kalkmış oldu. 

Bu işlemcide tasarım epey değişerek işlemci ön belleği bir muhafaza içine kondu. İşlemci ise artık ana kart üzerine soketle değil bir slotla takılıyordu. Bu yüzden söz konusu muhafaza SEC (Single Edge Cartridge-Tek Kenardan Temaslı Kartuş) olarak adlandırıldı. 1998 yılında Pentium II işlemcilerin 333, Mayıs ayında ise 350 ve 400 MHz’lik modelleri Deschutes kod adı ile çıktı. MMX komutlarını da içeren bu işlemci günümüzün en popüler işlemcilerindendi. 

Pentium II‘nin yakın geleceğine bakılırsa, Intel, 1999 yılının başından itibaren katmai kod adı ile 400-450 MHZ lik Pentium II Modellerini çıkardı. Katmai işlemciler MMX2 talimat seti ile donatıldı. 

Bu arada biraz olsun Celerona Değinelim. İlk üretilen 233 mhz’lik Celeron Slot1 üzerine takılan, muhafazasız ve L2 ön belleği bulunmayan 66 Mhz veri yolu hızı ile çalışan bir işlemci idi. Üretilmesindeki amaç ve etkenler biraz farklıydı. Çünkü Pentium II işlemciler ve bu işlemcilerle kullanılan ana kartlar oldukça pahalı idi. Intel MMX işlemci pazarında tahtını CYRIC ‘ e kaptırmış olduğu için (öyleki : Cyric firmasının önüne bir anıt mezar maketi konuldu. Üstündeki taşa İntel yazmışlardı. ) amaçları MMX teknolojisini piyasadan silmekti. 

Bu amaçla pek başarılı olduğu söylenemez. Zira ilk Celeron’ların üzerinde L2 ön bellek bulunmadığından MMX işlemcilerin performansının üzerine çıkamadı. 

SEKİZİNCİ KUŞAK İŞLEMCİLER 

Pentium III, AMD K7ve P4-Exeon işlemcilerin gelişmeye başladığı dönemlerdir. Bu işlemcilerle birlikte bellek teknolojisi de gelişti DDRRAM (yeni nesil hafıza) teknoloji ortaya çıktı . P4 serisi işlemcilerin hızları 1. 4GB-3. 2GB yüksek hıza ulaştı. Ve işlemcinin boyutları son derece küçük bir hal aldı.386 işlemciler üzerine matematiksel işlemleri hızlandırması için FPU ( Floating Point Unit-Kayan Nokta. Birimi/matematik işlemci) adı verilen bir ilave işlemci takılabiliyordu. 

DÖRDÜNCÜ KUŞAK İŞLEMCİ 

Bu nesille birlikte işlemcilerin hız ve yeteneklerinde hissedilir gelişmeler oldu, yeni teknolojilere yol açıldı. 486dx-dx2, 486DX-DX4 bu zamanda çıkmıştır hızları 66-100 MHZ arası oldu. 

BEŞİNCİ KUŞAK İŞLEMCİLER 

Bu nesil işlemciler; Pentium, Pentium 60 ve 66 işlemciler oldu. P5 kodu ile tanımlanırlar. Pentium 75-200 arsı işlemciler ise P54C olarak tanımlandı. Pentium MMX kodu işlemciler ise P55c kodu ile anıldı. MMX teknolojisi; içerisinde multimedya desteği içeren uygulamalar bulunan eklenti idi . İçerisinde 47 komut ilave edilmiştir. 

ALTINCI KUŞAK İŞLEMCİLER 

Altıncı nesilde yine mimariler gelişti, saat hızları arttı. Ayrıca saat hızlarını artırırken bu hızlarda işlemcinin daha çok iş yapması için yeni yollar geliştirildi. Altıncı sınıfın ilk örneği Pentium Pro oldu. Daha sonra Wındows NT yüklü sunucular için optimize edilen ve hala Wındows NT de diğer işlemcilerden daha başarılı olan bu işlemci, 150 ila 200 Mhz hızlarda sunulmaktadır. Entegre önbelleği olan (L2) ilk işlemcidir. 

YEDİNCİ KUŞAK İŞLEMCİLER 

Klamath adı ile bilinen Pentium II ise !997 Mayıs ayında, 233, 266 ve 300 MHZ hızındaki modelleriyle piyasaya çıktı. Bu işlemcide birinci seviye (L1) ön bellek 16 KB dan 32 KB’ye yükseltilmişti. İşlemci ile bütünleşik (L2) ön belleği ise 512 K’dır. L2 ön belleğin işlemci içerisine yerleştirilmesi ile ana kart üzerindeki L2 ön bellek bankaları da ortadan kalkmış oldu. 

Bu işlemcide tasarım epey değişerek işlemci ön belleği bir muhafaza içine kondu. İşlemci ise artık ana kart üzerine soketle değil bir slotla takılıyordu. Bu yüzden söz konusu muhafaza SEC (Single Edge Cartridge-Tek Kenardan Temaslı Kartuş) olarak adlandırıldı. 1998 yılında Pentium II işlemcilerin 333, Mayıs ayında ise 350 ve 400 MHz’lik modelleri Deschutes kod adı ile çıktı. MMX komutlarını da içeren bu işlemci günümüzün en popüler işlemcilerindendi. 

Pentium II‘nin yakın geleceğine bakılırsa, Intel, 1999 yılının başından itibaren katmai kod adı ile 400-450 MHZ lik Pentium II Modellerini çıkardı. Katmai işlemciler MMX2 talimat seti ile donatıldı. 

Bu arada biraz olsun Celerona Değinelim. İlk üretilen 233 mhz’lik Celeron Slot1 üzerine takılan, muhafazasız ve L2 ön belleği bulunmayan 66 Mhz veri yolu hızı ile çalışan bir işlemci idi. Üretilmesindeki amaç ve etkenler biraz farklıydı. Çünkü Pentium II işlemciler ve bu işlemcilerle kullanılan ana kartlar oldukça pahalı idi. Intel MMX işlemci pazarında tahtını CYRIC ‘ e kaptırmış olduğu için (öyleki : Cyric firmasının önüne bir anıt mezar maketi konuldu. Üstündeki taşa İntel yazmışlardı. ) amaçları MMX teknolojisini piyasadan silmekti. 

Bu amaçla pek başarılı olduğu söylenemez. Zira ilk Celeron’ların üzerinde L2 ön bellek bulunmadığından MMX işlemcilerin performansının üzerine çıkamadı. 

SEKİZİNCİ KUŞAK İŞLEMCİLER 

Pentium III, AMD K7ve P4-Exeon işlemcilerin gelişmeye başladığı dönemlerdir. Bu işlemcilerle birlikte bellek teknolojisi de gelişti DDRRAM (yeni nesil hafıza) teknoloji ortaya çıktı . P4 serisi işlemcilerin hızları 1. 4GB-3. 2GB yüksek hıza ulaştı. Ve işlemcinin boyutları son derece küçük bir hal aldı.