javascript Genis Bilgi:

okuyucu;

Bu yazımda  Web Programcılığına yeni adım atmış bir programcı için Javascript nedir sorusuna cevap aramaya arıyacağız ...Öncelikle javascript bir betik diğer bir ifadeyle script dilidir. Betik Türkçemizde yazılı olan şey anlamına gelir. Ancak bunu daha da açarsak, betik dili aslında bilgisayar literatüründe uygulamaları harekete geçiren yazı bloklarına verilen addır. Bu anlamda javascript Web Programcıları için vazgeçilmez bir etkileşimli programlama dili diyebiliriz. Etkileşim derken aslında betik dilinin yaptığı uygulamaları tetiklemede “kullanıcıları aktif” kılma durumu mevcuttur. Yani kullanıcının fare ile yaptığı tıklama olayında bir mesaj verilmesi verilebilecek en basit örnektir. Bunun gibi daha binlerce davranışlar, durumlar karşısında tetiklenecek olayları bizler javascript ile yani betik programlama diliyle yapabiliriz. Windows’ta veya Linux’ te kullanılan Web Browser adını verdiğimiz tarayıcılar hemen hemen aynı işlevleri gerçekleştirirler. Bu anlamda bizlere sunulan davranışlar ne kadar geniş olursa olsun bir şekilde tanımlanmış davranışlardır. İşte javascript bu davranışlar üzerinde çalışır. Web sayfasında bir resmin sağdan sola doğru hareket etmesi, bir resimden sonra diğer resmin görüntülenmesi, resmin üzerine gelindiğinde resmin boyutunun büyümesi vb. daha binlerce durum web tarayıcıların alanına girer. Yani bu işlevler web tarayıcıları sayesinde gerçekleşir. Bu anlamda Javascriptte bu olayları tetiklemeyi ve bu olayların gerçekleştirilmesinden sorumlu fonksiyonları içerinde barındırır. Sakın Java Programlama diliyle karıştırmayın. Java programlama dili masaüstü, mobil vb. uygulamalar geliştirmek için kullanılır. Ancak Javascript tamamen web programlama alanında faaliyet gösteren programcılara yöneliktir.

19 yıl önce yani 1995 yılında Netscape Communications firması tarafından oluşturulan ve piyasaya sürülen bu programlama dili günümüzde aslında gelişmiş tüm web sitelerinde kullanılmaktadır. O günlerde insanlar Javascript nedir sorusunu kendilerine sıkça sordular. Çünkü ilk çıktığı yıllarda her tarayıcı bu yazılımı desteklemiyordu. Ancak ona rağmen mağrifetleri kısa sürede tüm dünya tarafından bilinir hale geldi. Her geçen gün değerine değer katan bu betin dili için yine bu firma javascripti geliştirmeye devam ediyor.

Programlama sözdizimi olarak C++, Perl ve Java gibi dillerden etkilenmiştir. C# dilinin söz diziminde bilgisi olan bir programcı kolay şekilde javascript programlama dilini öğrenebilir. Bu anlamda yine C tabanlı dilleri öğrenenler avantajlı konuma geçiyorlar. Aşağıdaki resimde bir javascript program kodu bloğu gösterilmiştir.

Önemli noktalardan birisini belirmek gerekir. Javascript istemci tarafında çalışan bir programlama dilidir. Yani javascript kodlarını çalıştırmak için bir sunucu (server) kurulumu yapmak, ya da sunucu sistemine sahip bir barındırma alanı satın almak gerekmez. Script kodlarını yazıp, dosyanızın uzantısını “.htm”, “.html” gibi uzantılarda kaydedip, sonra bu dosyanın üzerine çift tıklamanız yeterli. Bu kodların derlenmesi istemci (yani bizim kendi bilgisayarımız) bilgisayardaki Web Tarayıcılar sayesinde gerçekleşir. ASP.NET veya PHP gibi bir sunucu sisteminin olması gerekli değildir. Bu anlamda aslında hem ETKİLEŞİMLİ hem de İSTEMCİ tarafında çalışan tek Web Programlama dili diyebiliriz. Çünkü HTML ile kullanıcılara karar verme sayfada inisiyatif alabilme, kısacası etkileşim sağlayamazsınız. Bunun için mutlaka etkileşimli programlama dillerinden birini kullanmalısınız. ASP.NET ve PHP gibi diller etkileşimli dillerdir ancak derlenebilmesi için sunucuya gönderilmesi gerekir. Javascriptte böyle bir durum söz konusu değildir. Ancak Javascript aslında sunucu taraflı da çalıştırılabilir. Özellikle yoğun programlama içeren oyun siteleri, gelişmiş web programları gibi sistemler SUNUCU taraflı çalıştırılıyorlar. Bu aslında bir esneklik sağlıyor. Hem istemci hem sunucu taraflı çalıştırılabilen bir yapıya sahip olan javascript’ in dünya üzerinde birçok web simulasyonu ve animasyonunun kaynağı olduğunu belirtelim.

Javascript Nedir ? Nerelerde Kullanılır?

Şimdi javascript’i daha da somutlaştırmak javascript nedir sorusunun yanında nerelerde kullanılır sorusuna cevap arayalım. Bunu için bir örnek üzerinde inceleyecek olursak; aşağıdaki bir elektronikte sıkça kullanılan ve frekans ölçmeye yarayan osiloskop adını verdiğimiz bir cihaz var. Birçok kişi böyle cihazlara gerçekte ulaşamayabilir. Örneğin bu cihaz fiyat anlamında pahalı olduğu için eğitim amaçlı bile olsa sizin ondan yararlanamamanız durumu söz konusudur. Bu gibi cihazları öğrenmek için simülasyon adını verdiğimiz programları kullanırsınız. Simülasyonlar gerçeğiyle birebir aynı özellikleri üzerinde barındıran, ancak sanal ortamda ya da bilgisayar ortamında çalışan programlar olarak bilinirler.

Bir meslek lisesinin Bilişim Alanında okuyan öğrenciler için bu simülasyon çok iş görebilir. Şimdi ilk olarak simülasyondaki “On” butonuna tıklayın. Osiloskop cihazi açıldı. Ardından osiloskoba bir giriş sinyali gönderelim. Bunun için programcının oluşturduğu sinyali kullanmak adına “Demo” butonuna tıklayalım. Gördüğünüz gibi ekrana bir sinüsoidal bir dalga gönderildi. Bu dalganın genliğini ve zaman birimlerini aşağıdaki kaydırma çubuklarından ayarlayarak osiloskop çalışma mantığını öğrenebilir, pratik yapabilirsiniz. Dalga şekillerini görebilir, Time / Div oranlarını vb. durumları test edebilirsiniz.

Öyle sanıyorum ki bu simülasyondan sonra Javascript nedir sorusunu kendisine soran ve işe yeni başlamış bir web programcımız bu sayede sorusuna somut bir cevap bulabilmiştir. İşte bu gördüğünüz simülasyon programcığı javascript ile kodlanmıştır. Kullanıcının etkileşime girebilmesi demek, osiloskobun açılması, kapatılması, genlik ayarları, zaman ayarları vb. durumların ayarlanıp ekrandaki dalga şeklini değiştirmek demektir. Kullanıcının verdiği her komut Web Tarayıcımızda çalışan bu simülasyonda etkileşimli bir web programlama dili olan Javascript sayesinde gerçekleşir. Sayfalarca yazılan kodlar, kolun her hareketinde sinyalin değişeceği, açma kapama düğmesinin fonksiyonu web programcısı tarafından javascript ile web tarayıcısına gönderilir ve derlenmesi sağlanır. Böylece hem kullanıcılar web üzerinden bu gibi gelişmiş uygulamaları çalıştırıp, bilgi edinebilirler. Bunun yanında Javascript çoğunlukla görsel animasyonlar için kullanılır. Birçok haber sitesinde anasayfasında bulunun slider adını verdiğimiz farklı haberlerin farklı animasyonlarla geçişlerinin sağlanması javascript sayesinde gerçekleşir. Resimlerin üzerine tıklandığında resimlerin büyümesi ve arka plandan ayrılarak animasyon içeren bir şekilde ekranda belirmesi javascript sayesinde gerçekleşir. Bunlar sadece birkaç örnektir. Bunun gibi daha yüzlerce binlerce uygulama sayılabilir.

Aşağıdaki birkaç linkte örnek vermeye çalıştım.

Animasyon 1
Animasyon 2
Animasyon 3

Sanırım Javascript nedir konulu bu yazımızdan sonra javascript’ in ne kadar güçlü bir yapıya sahip olduğunu anlamışsınızdır. Daha sonraki yazılarımızda javascript programlama dilini adım adım öğrenmek için sıralı ve yine adım adım konuların anlatıldığı javascript derslerine yer vereceğiz. Görüşmek üzere.

Not: Makale özgün bir makaledir. Alıntı yapmadan kullanılamaz. @bilgisayar.name
Javascript Nedir ? Nerelerde Kullanılır ?